ದೇವರ ಪ್ರದಕ್ಷಿಣೆಯ ಮಹತ್ವ: ನಮ್ಮ ಜೀವನದ ಕೇಂದ್ರವೇ ಪರಮಾತ್ಮ.
ಸನಾತನ ಧರ್ಮದ ಆಚರಣೆಗಳಲ್ಲಿ 'ಪ್ರದಕ್ಷಿಣೆ'ಗೆ ಒಂದು ವಿಶಿಷ್ಟ ಮತ್ತು ಮಹತ್ವದ ಸ್ಥಾನವಿದೆ. ದೇವಸ್ಥಾನಕ್ಕೆ ಭೇಟಿ ನೀಡಿದಾಗ ಗರ್ಭಗುಡಿಯ ಸುತ್ತಲೂ ನಡೆಯುವ ಈ ಕ್ರಿಯೆಯು ಕೇವಲ ಒಂದು ಸಂಪ್ರದಾಯವಲ್ಲ, ಇದು ನಮ್ಮ ಬದುಕು ಮತ್ತು ಪರಮಾತ್ಮನೊಂದಿಗಿನ ಸಂಬಂಧವನ್ನು ಸೂಚಿಸುವ ಒಂದು ಆಳವಾದ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಅಭ್ಯಾಸವಾಗಿದೆ.
'ಪ್ರದಕ್ಷಿಣ' ಎಂಬುದು ಸಂಸ್ಕೃತ ಪದದಿಂದ ಬಂದಿದೆ. ಇಲ್ಲಿ 'ಪ್ರ' ಎಂದರೆ 'ವಿಶೇಷವಾದ' ಅಥವಾ 'ಅತ್ಯಂತ ಶ್ರೇಷ್ಠವಾದ' ಎಂದರ್ಥ. 'ದಕ್ಷಿಣ' ಎಂದರೆ 'ಬಲಬದಿ' ಅಥವಾ 'ದಕ್ಷಿಣ ದಿಕ್ಕು'. ಹಾಗಾಗಿ, ದೇವರನ್ನು ಅಥವಾ ಗರ್ಭಗುಡಿಯನ್ನು ನಮ್ಮ ಬಲಕ್ಕೆ ಇಟ್ಟುಕೊಂಡು (ಅಪ್ರದಕ್ಷಿಣವಾಗಿ ಅಲ್ಲ) ಸುತ್ತುವ ಕ್ರಿಯೆಯೇ ಪ್ರದಕ್ಷಿಣೆ. ಸೂರ್ಯನು ಭೂಮಿಯನ್ನು ಸುತ್ತುವಂತೆ, ಮತ್ತು ಗ್ರಹಗಳು ಸೂರ್ಯನನ್ನು ಸುತ್ತುವಂತೆ, ನಾವು ನಮ್ಮ ಜೀವನದ ಆಧಾರವಾದ ಪರಮಾತ್ಮನನ್ನು ಸುತ್ತುವ ಮೂಲಕ ಆತನ ಶಕ್ತಿಗೆ ಶರಣಾಗತಿಯನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತೇವೆ.
ಪ್ರದಕ್ಷಿಣೆಯ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಸತ್ಯ
ಪ್ರದಕ್ಷಿಣೆಯು ಒಂದು ವೃತ್ತಾಕಾರದ ಪರಿಕ್ರಮ. ಒಂದು ವೃತ್ತಕ್ಕೆ ಕೇಂದ್ರಬಿಂದು ಅತ್ಯಗತ್ಯ. ಈ ವೃತ್ತದಲ್ಲಿರುವ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಬಿಂದುವೂ ಕೇಂದ್ರದಿಂದ ಸಮಾನ ದೂರದಲ್ಲಿರುತ್ತದೆ.
* ಕೇಂದ್ರಬಿಂದುವೇ ದೇವರು: ಭಗವಂತನು ನಮ್ಮೆಲ್ಲರ ಸೃಷ್ಟಿಯ ಮೂಲ ಮತ್ತು ಶಕ್ತಿಯ ಕೇಂದ್ರ. ದೇವರೇ ನಮ್ಮ ಜೀವನದ ಕೇಂದ್ರಬಿಂದು ಮತ್ತು ಸಾರ. ನಾವು ಆತನ ಸುತ್ತ ಪರಿಕ್ರಮ ಮಾಡುವುದರ ಮೂಲಕ, 'ಓ ಪರಮಾತ್ಮ, ನೀನೇ ನಮ್ಮ ಆಧಾರ, ನಮ್ಮ ಎಲ್ಲಾ ಆಲೋಚನೆಗಳು, ಕಾರ್ಯಗಳು ಮತ್ತು ಜೀವನವು ನಿನ್ನನ್ನೇ ಅವಲಂಬಿಸಿದೆ' ಎಂದು ಘೋಷಿಸಿದಂತೆ ಆಗುತ್ತದೆ.
* ಪರಿಪೂರ್ಣತೆಗೆ ಸಂಕೇತ: ವೃತ್ತವು ಆದಿ-ಅಂತ್ಯವಿಲ್ಲದ ಪರಿಪೂರ್ಣತೆಯ ಸಂಕೇತ. ಆ ದೈವಿಕ ಶಕ್ತಿಯು ಶಾಶ್ವತ ಮತ್ತು ಸರ್ವವ್ಯಾಪಿಯಾಗಿದೆ ಎಂಬುದನ್ನು ಪ್ರದಕ್ಷಿಣೆಯು ನೆನಪಿಸುತ್ತದೆ.
* ಚೈತನ್ಯದ ಗ್ರಹಿಕೆ: ಗರ್ಭಗುಡಿಯಲ್ಲಿ ದೇವತಾ ಶಕ್ತಿಯು ತುಂಬಿರುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಅದು ಗೋಳಾಕಾರದಲ್ಲಿ ಸುತ್ತಲೂ ಹರಿಯುತ್ತಿರುತ್ತದೆ. ನಾವು ಪ್ರದಕ್ಷಿಣೆ ಮಾಡುವಾಗ, ಆ ಶಕ್ತಿಯ ಲಹರಿಗಳನ್ನು ನೇರವಾಗಿ ನಮ್ಮ ಮನಸ್ಸು ಮತ್ತು ದೇಹವು ಗ್ರಹಿಸುತ್ತದೆ. ಇದರಿಂದ ಆತ್ಮಶುದ್ಧಿ ಮತ್ತು ಧನಾತ್ಮಕ ಶಕ್ತಿಯ ಪ್ರಾಪ್ತಿಯಾಗುತ್ತದೆ.
ಪ್ರದಕ್ಷಿಣೆಯ ಪ್ರಯೋಜನಗಳು
ಪೌರಾಣಿಕ ಮತ್ತು ಧಾರ್ಮಿಕ ಗ್ರಂಥಗಳ ಪ್ರಕಾರ, ಪ್ರದಕ್ಷಿಣೆಯಿಂದ ಹಲವು ಶುಭ ಫಲಗಳು ದೊರೆಯುತ್ತವೆ:
* ಪಾಪ ವಿಮೋಚನೆ: ಸ್ಕಂದ ಪುರಾಣದಂತಹ ಗ್ರಂಥಗಳಲ್ಲಿ, ಪ್ರತಿ ಪ್ರದಕ್ಷಿಣೆಯು ಒಂದು ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಬಗೆಯ ಪಾಪವನ್ನು ನಾಶ ಮಾಡುತ್ತದೆ ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗಿದೆ. ಮೊದಲನೆಯದು ಮಾನಸಿಕ ಪಾಪ, ಎರಡನೆಯದು ವಾಚಿಕ (ಮಾತಿನಿಂದ ಮಾಡಿದ) ಪಾಪ, ಮತ್ತು ಮೂರನೆಯದು ಕಾಯಿಕ (ದೇಹದಿಂದ ಮಾಡಿದ) ಪಾಪಗಳನ್ನು ನಾಶ ಮಾಡುತ್ತದೆ. ಇದಕ್ಕಾಗಿಯೇ ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ೩, ೫, ೭ ಹೀಗೆ ಬೆಸ ಸಂಖ್ಯೆಯಲ್ಲಿ ಪ್ರದಕ್ಷಿಣೆ ಹಾಕುವ ಪದ್ಧತಿಯಿದೆ.
* ರಕ್ಷಾಕವಚ ಪ್ರಾಪ್ತಿ: ದೇವತಾ ಶಕ್ತಿಯು ಪ್ರದಕ್ಷಿಣೆ ಹಾಕುವವರ ಸುತ್ತಲೂ ಒಂದು ಸಾತ್ತ್ವಿಕ ಕ್ಷೇತ್ರ ಮತ್ತು ರಕ್ಷಾಕವಚವನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸುತ್ತದೆ. ಇದರಿಂದ ಕೆಟ್ಟ ಶಕ್ತಿಗಳು, ನಕಾರಾತ್ಮಕ ಭಾವನೆಗಳು ಮತ್ತು ತೊಂದರೆಗಳು ದೂರವಾಗುತ್ತವೆ.
* ಏಕಾಗ್ರತೆ ಮತ್ತು ಶಾಂತಿ: ಪ್ರದಕ್ಷಿಣೆಯ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಕಣ್ಣು ಮುಚ್ಚಿ, ಕೈ ಮುಗಿದು, ಮಂತ್ರ ಅಥವಾ ದೇವರ ನಾಮವನ್ನು ಜಪಿಸುತ್ತಾ ನಡೆಯುವುದರಿಂದ ಮನಸ್ಸು ಶಾಂತವಾಗುತ್ತದೆ. ಜಗತ್ತಿನ ಗೊಂದಲಗಳಿಂದ ದೂರವಾಗಿ, ಪೂರ್ಣ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ದೈವಚಿಂತನೆಯಲ್ಲಿ ನಿರತರಾಗಲು ಇದು ಸಹಾಯ ಮಾಡುತ್ತದೆ.
* ಆರೋಗ್ಯದ ಲಾಭ: ಕೆಲ ಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞರ ಪ್ರಕಾರ, ಎಡಭಾಗದಿಂದ ಬಲಕ್ಕೆ ಸುತ್ತುವುದು ಹೃದಯದ ಆರೋಗ್ಯಕ್ಕೆ ಒಳ್ಳೆಯದು ಮತ್ತು ದೇಹದ ಶಕ್ತಿಯ ಚಲನೆಗೆ ಅನುಕೂಲಕರವಾಗಿದೆ.
ಪ್ರದಕ್ಷಿಣೆ ಹಾಕುವ ವಿಧಾನ ಮತ್ತು ನಿಯಮಗಳು
ಪ್ರದಕ್ಷಿಣೆಯ ಸಂಪೂರ್ಣ ಫಲವನ್ನು ಪಡೆಯಲು ಈ ನಿಯಮಗಳನ್ನು ಪಾಲಿಸಬೇಕು:
* ದಿಕ್ಕು: ಯಾವಾಗಲೂ ಬಲಗಡೆಗೆ (ಗರ್ಭಗುಡಿ ಬಲಕ್ಕೆ ಇರುವಂತೆ) ತಿರುಗುತ್ತಾ ನಡೆಯಬೇಕು.
* ಎಷ್ಟು ಬಾರಿ? ದೇವರಿಗೆ ಅನುಗುಣವಾಗಿ ಪ್ರದಕ್ಷಿಣೆಯ ಸಂಖ್ಯೆ ಬದಲಾಗುತ್ತದೆ. ಉದಾಹರಣೆಗೆ:
* ಗಣೇಶ, ದುರ್ಗಾದೇವಿ, ಸೂರ್ಯ: 1, 3, 5 ಬಾರಿ
* ವಿಷ್ಣು, ಲಕ್ಷ್ಮಿ, ಹನುಮಂತ: 3,4,5 ಬಾರಿ
* ಶಿವ: ಅರ್ಧ ಪ್ರದಕ್ಷಿಣೆ (ಸೋಮಸೂತ್ರದವರೆಗೆ) ಅಥವಾ ಮೂರು ಬಾರಿ.
* ಅರಳಿ ಮರ (ಅಶ್ವತ್ಥ ವೃಕ್ಷ): 7, 21, 108 ಬಾರಿ (ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಶನಿವಾರ).
* ಮನೋಭಾವ: ಮನಸ್ಸು ನಿರಾಳವಾಗಿರಬೇಕು. ಮೊಬೈಲ್ ಬಳಕೆ, ಮಾತನಾಡುತ್ತಾ ನಡೆಯುವುದು, ಅಥವಾ ಇತರರ ಬಗ್ಗೆ ಯೋಚಿಸುವುದು ಸಲ್ಲದು.
* ಪಠಿಸಬೇಕಾದ ಮಂತ್ರ: ಪ್ರದಕ್ಷಿಣೆ ಹಾಕುವಾಗ ಈ ಶ್ಲೋಕವನ್ನು ಭಕ್ತಿಯಿಂದ ಪಠಿಸಬೇಕು:
{ಯಾನಿ ಕಾನಿ ಚ ಪಾಪಾನಿ ಜನ್ಮಾಂತರ ಕೃತಾನಿ ಚ ।}
{ತಾನಿ ತಾನಿ ವಿನಶ್ಯಂತಿ ಪ್ರದಕ್ಷಿಣಂ ಪದೇ ಪದೇ ।।}
ಅರ್ಥ: ಅರಿತು ಅಥವಾ ಅರಿಯದೆಯೋ, ಈ ಜನ್ಮದಲ್ಲಿ ಅಥವಾ ಹಿಂದಿನ ಜನ್ಮಗಳಲ್ಲಿ ನಾನು ಮಾಡಿದ ಯಾವೆಲ್ಲಾ ಪಾಪಗಳಿವೆಯೋ, ಆ ಎಲ್ಲಾ ಪಾಪಗಳು ಪ್ರದಕ್ಷಿಣೆಯ ಪ್ರತಿ ಹೆಜ್ಜೆಯಿಂದಲೂ ನಾಶವಾಗಲಿ.
ದೇವರ ಪ್ರದಕ್ಷಿಣೆಯು ನಮ್ಮ ಆತ್ಮ ಮತ್ತು ಪರಮಾತ್ಮನ ನಡುವಿನ ನಿಕಟ ಸಂಪರ್ಕವನ್ನು ಬಲಪಡಿಸುವ ಒಂದು ಸುಂದರ ಮತ್ತು ಶಕ್ತಿಯುತ ಕ್ರಿಯೆಯಾಗಿದೆ. ಭಕ್ತಿಯಿಂದ ಪ್ರದಕ್ಷಿಣೆ ಮಾಡಿ, ದೈವಾನುಗ್ರಹಕ್ಕೆ ಪಾತ್ರರಾಗೋಣ.